YILLIK İZİN ÜCRETİ

Yıllık izin hakkı, 4857 sayılı kanunun 53. maddesi ve devamında düzenlenmiştir. İlgili maddenin ilk cümlesinde yıllık ücretli izin; “İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.” şeklinde düzenlenmiştir. İşe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış işçiler yıllık izne hak kazanmaktadır. Bir yıllık hizmet süresi dolmadan yıllık izne hak kazanılması ya da yıldan arta kalan ay ve günler yeni yılın yıllık iznine hak kazanılması için yeterli değildir.

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin hakkı, işçinin kıdemine göre kademeli olarak artış göstermektedir. 4857 sayılı kanunun 53. maddesi uyarınca işçinin kıdemine göre hak kazanacağı yıllık izin süreleri şu şekildedir;

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) olanlara on dört günden,

b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) On beş yıl (dâhil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden, az olamaz.

Ancak bu sürelerin bazı istisnaları vardır. İlk olarak yeraltında çalışan işçilerin süreleri yukarıda kanun maddesinde belirtilen sürelere 4’er gün eklenerek uygulanır. Diğer bir istisnası da 18 yaşındaki ve daha küçük işçiler ile 50 yaşındaki ve daha büyük işçilerde hizmet süreleri ne olursa olsun verilecek izin süresi 20 günden az olamaz. Yani bir işçi 50 yaşında ya da daha büyükse işyerinde bir yıllık bir çalışması olsa dahi yıllık izin hakkı 14 gün değil, 20 gün olacaktır. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine artırılabilir, ancak işçi aleyhine olacak şekilde azaltılamaz. İşçi yıllık izin hakkından vazgeçemez. Yani iş akdi devam ederken işçiden bir bedel karşılığında yıllık izinlerini kullanmayacağına dair alınan taahhütler geçersiz kılınmıştır.

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında, işçinin aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştığı sürelerin birleştirilmesi gerektiği de ilgili kanunda düzenleme altına alınmıştır. Bu durumda işçinin daha önce aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerinde geçen hizmetlerinin yıllık izne hak kazanma ve izin süreleri hesabı bakımından dikkate alınacağı açıktır. Ayrıca her yıl kullanılan izin sonrasında yeni hizmet yılı son izne çıkış tarihinden itibaren değil, izne hak kazanıldığı tarihten itibaren başlar. Örneğin işçi bir yıllık hizmet süresini Temmuz/2020 tarihinde tamamlayıp yıllık izne Eylül/2020 ayında çıkarsa, ikinci yıllık ücretli izin hakkının başlayacağı tarih Eylül/2021 ayı değil, Temmuz/2021 ayıdır.

Yıllık izin hakkı, sözleşmenin feshiyle birlikte artık yıllık izin ücretine dönüşür. İşçi hak etmiş olduğu yıllık izin hakkını kullanmadan iş sözleşmesi sona ermişse bu hakkın kullanılması artık olanaksız olduğundan işçinin hak edip de kullanmamış olduğu izin sürelerine ait ücretleri kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Yıllık izin hakkının para alacağına dönüşmesinde iş sözleşmesinin sona erme şeklinin ya da sözleşmenin feshinde hangi tarafın haklı olup olmadığının bir önemi bulunmamaktadır. Yıllık izin ücreti, son ücret üzerinden hesaplanır, hak kazanıldığı tarihlerdeki ücret dikkate alınmaz. Yıllık izin ücreti için zamanaşımı iş sözleşmesinin feshiyle birlikte başlar. Yıllık izinlerin kullandırıldığının ispat yükü işverenin üzerindedir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamalıdır. Tanık beyanı gibi deliller ile yıllık izin kullandırıldığının ispatı mümkün değildir. Yazılı delil dışında işveren sadece yemin deliline dayanabilir.

                                                                                                                           Av. Büşra AKGÜN