ÜLKEMİZDE YEŞİL DÖNÜŞÜM

Özet         : Yeşil dönüşümün gerçekleştirilmesi, iklim değişikliği ile mücadele edilmesi, doğal kaynakların korunması amacı ile hem dünyada hem de ülkemizde birçok adım atılmaktadır. Ülkemizde son yıllarda alınan kararlar ve projeler ile yeşil dönüşüme geçiş desteklenmekte ve imalat sanayinin yeşil dönüşümünün gerçekleştirilmesi ile ülkemizin 2053 karbon – nötr hedefine ulaşması amaçlanmaktadır.

ÜLKEMİZDE YEŞİL DÖNÜŞÜM 

Yeşil dönüşüm, doğal kaynakların korunması, enerji verimliliği, karbon etkisinin azaltılması gibi hedefler güden çevresel zararları azaltmayı amaçlayan ekonomik ve sosyal sistemlerin yeniden yapılandırılmasına verilen isimdir.

İklim değişikliği ile mücadele kapsamında ve yeşil dönüşümün gerçekleştirilmesi amacı ile ülkemiz öncelikle Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine 2004 yılında imza atmış, akabinde 2021 yılında yürürlüğe giren Paris Anlaşmasını imzalamıştır. Paris Anlaşması ile birlikte ülkemizin 2053 karbon – nötr hedefi de açıklanmıştır. Yeşil dönüşüm kapsamında yapılan çalışmalar, 2019 yılında Avrupa Birliği tarafından açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ile hız kazanmış ve bu bağlamda Yeşil Mutabakat Eylem Planı açıklanmış, plan doğrultusunda hedefler belirlenmiştir. Eylem planında, sınırda karbon düzenlemeleri, yeşil ve döngüsel bir ekonomi, yeşil finansman, temiz, ekonomik ve güvenli enerji arzı, sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir akıllı ulaşım, iklim değişikliği ile mücadele, diplomasi ve Avrupa Yeşil Mutabakatı bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri başlıkları altında belirlenen hedeflere ulaşılması amacıyla hayata geçirilecek eylemlere yer verilmiştir.[1]

20.04.2023 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 2. maddesinin 1. fıkrasına Yeşil Dönüşüm Destek Programı eklenmiştir.[2] Yeşil Dönüşüm Destek Programı, döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımların desteklenmesine yönelik olarak Bakanlık tarafından belirlenecek uygulama usul ve esasları kapsamında Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğünce yürütülecek olan destek programı olarak ifade edilmiştir. Bu bağlamda Bakanlık tarafından döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımların desteklenmesi hedeflenmiştir.[3]

Son olarak 26.07.2024 tarihli Resmi Gazetede Türkiye’de döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımların desteklenmesine yönelik olarak yürütülecek Yeşil Dönüşüm Destek Programının uygulama usul ve esaslarını belirlemek amacı ile Yeşil Dönüşüm Destek Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği yayınlanmıştır.[4] İmalat sanayiinde faaliyet gösteren Türkiye’de yerleşik sermaye şirketleri (KOBİ ve büyük işletmeler), yeşil dönüşüm uygulaması amacı ile başvuruda bulunarak üretim tesislerinde yeşil dönüşüme geçiş amacı ile destek alabileceklerdir. Şirketlerin başvuru yaparken proje hedefini içeren Bakanlık tarafından ilan edilen yol haritası raporunu hazırlamaları gerekmektedir. Teslim edilen başvurular, değerlendiriciler tarafından incelenerek uygun bulunan başvurular hakkında destek kararı alınmaktadır. Desteğin kapsamında imalat sanayiinde faaliyet gösteren üretim tesisi ve yardımcı birimlerle sınırlı kalmak kaydıyla proje hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak yapılacak arazi-arsa alımı, bina-inşaat harcaması ile alınacak makine, teçhizat, teknoloji, yazılım ve donanım ile ölçüm, doğrulama, belgelendirme, etüt, test ve danışmanlık hizmetler yer almaktadır (Yeşil Dönüşüm Destek Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği m.10). Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamında sanayinin yeşil dönüşümüne dair enerji verimliliğinin artırılması, atıkların azaltılması, sera gazı emisyonlarının önlenmesi uygulamalarına öncelik verilmesi planlanarak programın imalat sanayinin yeşil dönüşümünün gerçekleştirilmesine ve ülkemizin 2053 karbon – nötr hedefine katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.[5]

Çevresel, ekonomik ve sosyal faydanın sağlanması ve sürdürülebilir bir gelecek sahibi olmak adına yeşil dönüşümün desteklenmesi önem arz etmektedir. Ülkemizde de yeşil dönüşüm kapsamında, doğal kaynakları korumak, verimli kaynak ve düşük karbon ile üretim yapabilmek, sürdürülebilir tarımı inşa etmek, iklim değişikliği ile mücadele etmek adına birçok adım atılmakta ve yeşil dönüşüme geçiş süreci için birçok destek programı hazırlanmaktadır. Söz konusu programlara katılım sağlayarak bulunduğumuz çevrede yeşil dönüşüme geçişi kolaylaştırmak, sürdürülebilir bir geleceğe sahip olmamız adına tarafımıza düşen bir görev niteliğindedir.

                                                                                                                                         Av. Fadime TOPÇU EKİNCİ

[1] https://ticaret.gov.tr/data/60f1200013b876eb28421b23/MUTABAKAT%20YE%C5%9E%C4%B0L.pdf , E.T: 14.08.2024.

[2] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/04/20230420-26.pdf , E.T: 14.08.2024.

[3]https://ticaret.gov.tr/data/65dc9d3113b8762768385d66/STB%20Sunum_Ye%C5%9Fil%20D%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm%20Destek%20Program%C4%B1_23022024.pdf , E.T: 14.08.2024.

[4] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/07/20240726-19.htm , E.T: 14.08.2024.

[5] KOÇ Deniz / TORUN Gürsu Sezen, Sanayinin Yeşil Dönüşümünde Yeşil Dönüşüm Destek Programı, Anahtar Dergisi, Haziran 2023, S. 414, s. 17,  https://edergi.sanayi.gov.tr/File/Journal/2023/6/6_2023.pdf , E.T: 14.08.2024.