PEK KÖTÜ DAVRANIŞ NEDENİ İLE BOŞANMA

Mutlak ve özel boşanma sebeplerinden olan pek kötü davranış sebebi ile boşanma TMK 162. maddesinde düzenlenmiştir: ‘‘Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.’’

Pek kötü davranış kavramı, eşe karşı yapılan her türlü eziyet, eşin hem bedensel hem de ruhsal sağlığını tehlikeye düşürecek her türlü eylem olarak tanımlanabilecektir.[1] Bir eşin diğer eşe karşı uyguladığı her türlü şiddet eylemi kanunda belirtilen pek kötü davranış kavramını karşılamaktadır. Pek kötü davranışın var sayılabilmesi için devamlılık aranmayacaktır. Önemli olan eylemin boşanma sebebi oluşturacak boyutta ağır olması, kanuni deyimi ile “pek kötü” olmasıdır.[2] Hâkim, davaya konu edilen davranışın pek kötü davranış olduğunu tespiti sonrasında boşanma kararı verecek olsa da pek kötü davranışın kapsamı belirlenirken hâkim tarafından takdir hakkı kullanılacaktır. Bu takdir hakkı kullanılırken hâkim, eşlerin kültürel, sosyal, eğitim durumları, karakterleri, yaşadıkları çevre, çevrenin toplumsal yapısı, örf ve adetler dikkate alınacaktır.[3]

Pek kötü davranış niteliği taşıyan eylemlere her türlü fiziksel, psikolojik, cinsel şiddet girmektedir. Psikolojik şiddet tehdit, usandırma, gözdağı verme, sömürü, arkadaşlardan ve aileden uzaklaştırma, çalışmasına izin vermeme, arkadaşlarıyla görüşmekten alıkoyma gibi kontrol altında tutmaya yönelik tüm eylemleri kapsamaktadır.[4] Bir eşin, diğer eşi doktor yerine üfürükçüye götürmesi de psikolojik şiddet olarak tanımlanmaktadır.[5] Eşe sevgi ve ilgiyi aşan aşırı derecede kıskanç davranışlar sergilemek, kadının arabasının anahtarlarına el koymak, aile bütçesi ile ilgili karar vermesine veya bağımsız alışveriş yapmasına engel olmak, eşe ihtiyaçları için para vermeyerek ekonomik şiddet uygulamak da pek kötü davranıştır.[6] Eşe karşı şiddet uygulamak, insafsızca dövmek, eşi aç bırakmak, eşin özgürlüğünü kısıtlamak, eşi soğukta çıplak bırakmak, eşe uyuşturucu madde vermek, korkutmak, eşi ortak konuttan kovmak, eşi kezzap veya kaynar su ile yıkamak, eşin vücudunda sigara söndürmek, eşini sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak, eşin sağlık hizmetlerinden yaralanmasına engel olmak, eşini fuhuşa zorlamak, eşe büyü yapmak, bıçak veya silahla tehdit etmek, eşi hasta ya da hamileyken gerekli yardımı esirgemek, eşin kafasına yumruk atmak, suç işlemeye zorlamak da pek kötü davranışa örnek gösterilebilecek eylemlerdir.[7] Aynı şekilde eşe hastalık bulaştırmak da pek kötü davranış kapsamında değerlendirilmelidir.[8] Eşlerden birinin Covid-19 hastalığına yakalanması ve diğer eşe bulaştırması durumunda da TMK m. 162 hükmü kapsamında boşanma davası açılabilmek imkânı bulunmaktadır. Ancak bu gibi hallerin boşanma sebebi oluşturabilmesi için eşin bu hastalığı bilerek ve isteyerek diğer eşe bulaştırması, eşine zarar vermek kastıyla diğer eşten kendi hastalığını saklamış olması, yine eşe zarar vermek amacıyla gerekli önlemleri almamış olması gerekir. Covid-19 hastalığını eşinden kapan diğer eş bu hastalığı hayati bir risk ile geçirmiş ise yine TMK m.162 hükmünde düzenlenmiş olan hayata kast nedeniyle de boşanma davası açabilecektir.[9] Yargıtay kararlarında da eşin eşine karşı fiziksel şiddet uygulaması, küfür ve hakaretlerde bulunması,[10] erkeğin eşine bıçak doğrultarak “seni keserim” diye tehdit ederek üzerine yürüyüp yumruk ile darp etmesi,[11] erkeğin eşinin kafasına yumruk attığı olaylarda da[12] TMK m.162 maddesi uyarınca boşanma talebinin kabul edilmesi gerektiği söylenmiştir.

Eşlerden birinin diğerine karşı gerçekleştirdiği pek kötü davranışlar, dikkatsizlik ve özensizlikten dolayı taksirli olarak gerçekleşirse veyahut da şaka amaçlı yapılan hareketler sonucu pek kötü davranış gerçekleşmişse TMK m. 162 hükmüne dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Örneğin dikkatsizlikle sıcak çay ya da yağ dökülmesi sonucu kocanın vücudunda ağır yanıkların meydana gelmesi, bıçak ile şakalaşma amaçlı oynarken eşlerden birinin diğerini yaralanması gibi durumlar da pek kötü davranış kapsamında değerlendirilmeyecektir.[13]

TMK m. 162’de pek kötü davranış nedeni ile boşanma davasının açılamayacağı haller; hak düşürücü dava açma sürelerinin geçmiş olması ve eşin diğer eşi affetmiş olması şeklinde düzenlenmiştir. Kendisine pek kötü davranışta bulunulan eş, boşanmak istiyorsa pek kötü davranışın gerçekleştiğini öğrenmesinden itibaren altı ay ve her hâlde pek kötü davranış eyleminin gerçekleşmesinden itibaren beş yıl içinde boşanma davası açmak zorundadır. Bu süreler zarfında dava açılmazsa dava hakkı ortadan kalkacaktır. Pek kötü davranışa maruz kalan eş, affettiğini beyan ettiğinde veya davranışlarıyla belli ettiğinde dava hakkından vazgeçerek gerçekleşen pek kötü davranış olayının kendisi için evlilik birliğinin çekilmez hale getirmediğini kabul etmektedir.[14] Kanunumuzda da affeden eşin dava hakkının bulunmadığı belirtilmiştir. Son halde eşini affeden tarafın affa konu eylemlere dayalı olarak boşanma davası açma imkânı bulunmamaktadır.

                                                                                              Av. Fadime TOPÇU EKİNCİ

[1] AKINTÜRK/ATEŞ, s. 249.

[2] ERSOY, Arzu, Aile Hukukumuzda Boşanma Sebebi Olarak Pek Kötü veya Ağır Derecede Onur Kırıcı Davranış, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010, s.54.

[3] ERGÜN TOPCU, Melike, s.66.

[4] ÖZUĞUR, Ali İhsan, Boşanma, Ayrılık ve Evlenmenin İptali Davaları, Ankara 2013, s.113.

[5] BAYDUR, Emel/ERTEM, Burcu “Kadına Yönelik Evlilik İçi Şiddetin Hukuki Boyutları”, TBB Dergisi, S.65, 2006, s.107.

[6] ÖZER, Safiye Vasviye, s.47.

[7] ÖZER, Safiye Vasviye, s.48.

[8] ERSOY, Arzu, s.61.

[9] ÖZER, Safiye Vasviye, s.48.

[10] T.C. YARGITAY 2. Hukuk Dairesi E. 2021/9935 K. 2022/185 T. 18.1.2022, https://lib.kazanci.com.tr/ , ET. 01.04.2023.

[11] T.C. YARGITAY 2. Hukuk Dairesi T. 20/03/2018, E. 13788, K. 4030, https://lib.kazanci.com.tr/ , ET. 01.04.2023.

[12] T.C. YARGITAY 2. Hukuk Dairesi T. 10/04/2018, E. 15596, K. 4776, https://lib.kazanci.com.tr/ , ET. 01.04.2023.

[13] ERSOY, Arzu, s.49.

[14] ÖZER, Safiye Vasviye, s.41.